عکس برداری مغناطیسی یا MRI یکی از روش های متداول عکس برداری پزشکی است که از آن برای ارگان ها و قسمت های مختلف بدن از جمله مغز استفاده می شود. در MRI پرتو ایکس و اشعه های مضر ساطع نمی شود، بلکه از میدان مغناطیسی قوی برای عکس برداری بهره می برند.
عوارض و مضرات استفاده از MRI
استفاده از میدان مغناطیسی به جای پرتو ایکس، مضرات MRI را کاهش می‌یابد. ولی با این حال ممکن است برخی عوارض قابل مشاهده باشند. در ادامه برخی از مضرات ام آر آی را بیان می‌کنیم.
محدودیت برای افراد با ایمپلنت (کاشتنی)
افرادی که ایمپلنت های پزشکی و درمانی در بدن خود دارند واجد شرایط برای استفاده از ام آر آی نیستند. برای مثال دستگاه هایی نظیر پمپ های انسولین، ضربان ساز‌های قلب و مانیتورهای کوچک کاشتنی با داشتن فلزات به خصوص آهن باعث ایجاد درگیری در میدان مغناطیسی MRI می شوند.
سر و صدای زیاد ام آر آی
صدای بلندی که دستگاه تولید می‌کند مانند بوق اتومبیل شنیده می شود. در برخی دستگاه های ام آر آی میزان صدا تا 120 دسی بل بالا می رود که نیازمند محافظ های مخصوص گوش برای جلوگیری از آسیب دیدن حس شنوایی فرد است.
تحریک عصب واگ
یک از عوارض ام آر آی واکنش نشان دادن اجزای دستگاه عصبی مانند عصب واگ می باشد. این تحریکات در حین عکس برداری به صورت لرزش های ناگهانی در بدن فرد احساس می شود که دلیل آن تغییرات ناگهانی میدان مغناطیسی دستگاه MRI است. در ام آر آی مغز که از روش های رایج عکس برداری است تحریک عصب واگ شایع است.
عوامل ایجاد کنتراست
بیماران مبتلا به نارسایی کلیه که تحت دیالیز قرار می گیرند نیز در معرض ابتلا به بیماری نادر اما وخیم به نام فیبروز سیستمیک کلیوی قرار دارند. در این بیماران ورود ماده‌ای به نام گادولینیم اوضاع فرد را بدتر می‌کند. برخی از مواد حاجب استفاده شده در فرآیند ام آر آی مانند گادودیامید حاوی این ماده هستند.
در صورت نیاز ضروری به این گروه از مواد حاجب باید بلافاصله بعد از MRI دیالیز صورت گیرد تا مواد تهدید کننده از بدن بیمار خارج شود.
مضرات MRI در بارداری
آسیب رساندن به جنین و منع استفاده از ام آر آی در دوران بارداری اثبات نشده است. ولی برای اطمینان و جلوگیری از عوارض ام آر آی استفاده در دروان بارداری و به ویژه در ۳ ماهه اول بارداری که اندام حیاتی جنین شکل می‌گیرد، ممنوع است( ماده حاجب می‌تواند از جفت عبور کرده و وارد جریان خون جنین شود).
عدم تحمل افراد دارای تنگناهراسی
برخی افراد که از قرارگیری در تونل های باریک هراس دارند تحمل اسکن طولانی مدت و قرار گرفتن در دستگاه MRI را ندارند. با تجویز آرام بخش ها و آشنایی با دستگاه و فرآیند آن می‌توان، میزان هراس این دسته از بیماران را کاهش داد. کارهایی مثل گوش دادن به موسیقی و دیدن فیلم نیز در حفظ آرامش فرد تاثیر گذار است.
مهم: از دستگاه ام آر آی باز که دارای دو سمت باز می باشد برای شرایط خاص مانند وزن بالا یا عدم تحمل دستگاه‌های معمولی استفاده می شود.
برخی نکات برای کاهش عوارض MRI
- به مدت ۴ ساعت قبل از انجام عکس برداری ناشتا باشید به طوری که از مصرف آب، دخانیات و آدامس نیز جلوگیری کنید. البته در برخی موارد تکنسین از شما می‌خواهد که قبل از اسکن آب زیادی مصرف کنید.
- با مشورت پزشک بعضی از داروها قبل از انجام اسکن قطع می‌شوند. متفورمین ۲۴ ساعت قبل از اسکن و تا ۴۸ ساعت بعد ازاسکن جایز نیست.
- در روز اسکن میزان کراتینین خون افرادی که سابقه بیماری‌های عفونی، دیابت و کلیوی دارند را کنترل کنید.
- تمام وسایل همراه که فلزی هستند یا در قسمتی از آن‌ها فلز استفاده شده است مانند سمعک، دندان مصنوعی و کلاه گیس‌های دارای قسمت فلزی باید قبل از اسکن خارج شوند.
- درصورت وجود هرگونه واکنش آلرژیک و اختلال در لخته شدن خون به کادر درمان اطلاع دهید.
سخن پایانی
MRI روشی غیر تهاجمی و کم خطر برای عکس برداری به شمار می‌رود که انواع مختلفی مانند ام آر آی مغز را شامل می‌شود. خطرات ناشی از این روش به تفاوت‌های فردی مثل حساسیت‌های آلرژیک و داشتن ایمپلنت‌ها برمی گردد که قابل حل هستند. با رعایت برخی نکات مانند ناشتا بودن و قطع مصرف برخی داروها می‌تواند عوارض ام آر آی را کاهش دهد.
مطالب مرتبط:
