در این مطلب با ما همراه باشید تا با انواع رادیولوژی آشنا شوید. رادیولوژی یک رشته پزشکی بوده و به تصویربرداری و استفاده از اشعه‌های X، امواج فراصوتی، مغناطیسی و سایر اشعه‌های الکترومغناطیسی برای تشخیص بیماری‌ها و اختلالات در بدن می‌پردازد. رادیولوژیست‌ها از تصاویر پزشکی مانند اشعه‌ای ایکس، سونوگرافی، تصویربرداری مغناطیس هسته ای (MRI) و تصویربرداری کامپیوتری (CT scan) برای تشخیص بیماری‌ها، آسیب‌ها و اختلالات در بدن کمک گرفته و و مشکلاتی را تشخیص می‌دهند که به راحتی قابل تشخیص نیست.
در سال‌های گذشته پیشرفت‌هایی که در علم پزشکی و تکنولوژی مربوط به آن شده است باعث شده تا تشخیص بیماری‌های پنهان مانند سرطان و تومور به راحتی انجام شده و پزشک بلافاصله بتواند اقدامات درمانی لازم را برای فرد بیمار انجام دهد. با توجه به حساس بودن تصاویر رادیولوژی توصیه می‌شود تا هرگونه تصویربرداری و تبدیل سی دی رادیولوژی به کلیشه توسط افراد مجرد و کارآزموده انجام شود. و ادامه مطلب انواع رادیولوژی را به شما معرفی می‌کنیم.
آشنایی با انواع رادیولوژی
رادیولوژی یک حوزه پزشکی است که از تصاویر پرتویی برای تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌کند. در بخش زیر به تعدادی از انواع رادیولوژی اشاره شده است:
۱. آنژیوگرافی
آنژیوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری در رادیولوژی است. مشاهده و تصویربرداری از سیستم عروقی بدن انسان توسط آنژیوگرافی انجام می‌شود. در این روش، یک ماده کانتراست را به عنوان مارکر به صورت خوراکی یا وریدی به بیمار تزریق می‌کنند، تا در حالت مایعات، عروق را به خوبی نمایان کند. سپس با اشعه‌های X، سونوگرافی یا دستگاه‌های دیگر، از عروق تصویربرداری می‌شود. هدف اصلی از آنژیوگرافی عبارتند از:
- تشخیص واضح‌تر انسداد عروق
- آنژیوپلاستی (روش جراحی برای باز کردن عروق بسته یا تنگ شده)
- بررسی عروق در بیماری‌ها مختلف از جمله انسداد قلب و ریه
۲. رادیولوژی دندان
رادیولوژی دندان یا پریودنتولوژی، زیرشاخه‌ای از رادیولوژی بوده و برای تشخیص و درمان مشکلات دندانی و بافت‌های اطراف دندانی انجام می‌شود. این شاخه از رادیولوژی شامل تصاویر مانند موارد زیر است:
- پانورامیک
- بیتومتری
- پروب
- تلفیقی
چاپ کلیشه و تصاویر به پزشکان دندان‌پزشکی اطلاعات مفیدی ارائه می‌دهند، اطلاعاتی که می‌توان از تصویربرداری دندان به دست آورد شامل موارد زیر می‌شود:
- بررسی عمیق‌تر ریشه دندان
- تشخیص ترکیبات و عفونت‌های دندانی
- بررسی جابجایی دندان‌ها و نقص‌های ساختمانی
- همچنین بررسی بافت‌های اطراف دندانی مانند لثه و استخوان فک
۳. پوزیترون امیشن توموگرافی (PET scan)
پوزیترون امیشن توموگرافی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تصویربرداری و رادیولوژی در پزشکی و چاپ عکس رادیولوژی و ام آر آی هست. در این روش، بیمار یک ماده شیمیایی که شامل گلوکز یا دیگر مولکول‌های فعال را می‌خورد. این مولکول‌ها به طور ویژه در قسمت‌هایی از بدن جذب می‌شود که فعالیت سلولی بیشتری دارند، مثل سلول‌های سرطانی، تومور و… سپس با دستگاه PET scan، امکان تشخیص و تصویربرداری از نواحی فعال امکان‌پذیر می‌شود. پوزیترون امیشن توموگرافی (PET scan) به پزشکان اجازه می‌دهد موارد زیر را بررسی کند:
- الگوی رشد سلولی
- پاسخ به درمان
- شناسایی مناطق آسیب‌دیده
- PET scan معمولاً در تشخیص سرطان، بیماری‌های قلبی-عروقی، مشکلات عصبی و اختلالات مغزی عالی است.
۴.اسکن استخوان
اسکن استخوان جزو روش‌های تصویربرداری پزشکی بوده و برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با استخوان‌ها و سیستم اسکلتی به بیماران تجویز می‌شود. در اسکن استخوان، ماده حاجب رادیو اکتیو به بیمار تزریق می‌شود تا به استخوان‌ها جذب شود. سپس با دستگاه تصویربرداری (مانند دستگاه اسکنر خاص)، تصاویری از استخوان‌ها و فعالیت آنها گرفته می‌شود. با اسکن تشخیص شکستگی‌ها، التهاب‌ها، تومورها، پوکی استخوان و بیماری‌های مرتبط با استخوان را فراهم می‌شود. اسکن استخوان معمولاً در تشخیص موارد زیر مهم است:
- شکستگی‌ها و ترک یا در رفتگی
- التهاب‌ها مانند التهاب مفاصل و استئومیلیت
- تشخیص سرطان و تومورهای استخوانی
- بررسی فعالیت سیستم اسکلتی
۵. توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT scan)
توموگرافی کامپیوتری یا CT scan با اشعه‌های ایکس از داخل بدن تصویربرداری می‌کنند. در این روش، دستگاه CT scan با اشعه‌های ایکس و دوران 360 درجه حول بدن بیمار، تصاویر سه بعدی از بافت‌ها و ساختارهای داخلی بدن ایجاد می‌کنند. پرینت عکس ام ار ای به پزشکان اجازه می‌دهد تا بافت‌ها، اندام‌ها و احتمال وجود آسیب یا بیماری را دقیقاً بررسی کنند. CT scan معمولاً برای تشخیص موارد زیر بکار می‌رود:
- سرطان و توده
- بیماری‌های قلبی-عروقی
- مشکلات مغزی و عصبی
- مصدومیت‌ها و شکستگی‌ها
- عفونت‌های داخلی
۶. تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا MRI توسط تکنولوژی و دستگاه‌های پیشرفته پیشرفته بر اساس واکنش‌های مختلف اتم‌های هیدروژن در بدن در مراکز معتبر انجام می‌شود. در این روش، بیمار در داخ میدان مغناطیسی قرار گرفته و امواج رادیویی به بدن ارسال می‌شود تا اتم‌های هیدروژن در بافت‌ها به نوسان درآیند. رزونانس مغناطیسی (MRI) تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی بدن را با واکنش های اتمی انجام می‌دهد. تصاویر MRI به پزشکان امکان می‌دهند ساختارهای عصبی و نورونی مغز، نخاع، مفاصل و عضلات را به دقت بالا تصویربرداری کرده و برای تشخیص سرطان، اختلالات مغزی و عصبی، مشکلات مفاصل، اختلالات ریه و مشکلات عروقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۷. رادیوگرافی (X-ray)
رادیوگرافی یکی از مهمترین روش‌های تصویربرداری پزشکی بوده و برای تشخیص مشکلات ساختارهای داخلی بدن است. در این روش، اشعه‌ی X از بیرون بدن ارسال شده و پس از عبور از بافت‌ها، به یک فیلم یا سنسور مخصوصی رسیده و تصویر رادیوگرافی را ایجاد می‌کند. این تصاویر و پرینت عکس های ام ار ای به پزشکان اجازه می‌دهند تا ساختارهای استخوانی، ریه، قلب، معده و دیگر اعضای بدن را بررسی کرده و مشکلاتی مانند شکستگی استخوان، توده‌های غیرطبیعی، عفونت‌ها و آسیب‌های دیگر را تشخیص دهند. از مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت اجرا
- هزینه مناسب
- دسترسی آسان به تجهیزات رادیولوژی
۸. اولتراسونوگرافی (سونوگرافی)
اولتراسونوگرافی یا سونوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی غیر تهاجمی بوده و با امواج فراصوتی از بافت‌های داخلی بدن تصویر برداری می‌کنند. در اولتراسونوگرافی، دستگاه سونوگرافی با فرستادن امواج صوتی به داخل بدن و دریافت بازتاب آنها، تصاویر دقیقی از اندازه، شکل و ساختار اعضا و بافت‌های داخلی بدن تصویربرداری می‌کنند. از کاربردهای اصلی اولتراسونوگرافی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تصویربرداری بارداری
- ارگان‌های شکمی
- تصویر برداری از مفاصل
- تصویر برداری از پستان
اولتراسونوگرافی به دلیل عدم استفاده از اشعه‌های مضر، امنیت بالا، قابلیت تکرار و دسترسی آسان به تجهیزات، بسیار محبوب است.
کلام آخر
در این مطلب به انواع رادیولوژی اشاره شد. رادیولوژی یک روش امن برای تشخیص انواع بیماری‌ها، شکستگی‌ها، تومور و سرطان همچنین بررسی بافت‌های داخلی بدن تصویربرداری و رادیولوژی است. رادیولوژی انواع مختلفی داشته و بر اساس نوع آسیب و بیماری فرد، دکتر تجویز می‌کند از کدام روش برای تصویربرداری استفاده شود.
